Ders İçeriği

1. Tarih ve Zaman

Tarih Yazıcılığı

Eğitmen: BiDersNotu


Konularına Göre:

  1. Uygarlıkların genel tarihi

  2. Tek ulusa ait olanlar

Yazılış Şekillerine Göre:

  1. Hikayeci Yazıcılık (Rivayetçi):

    • İlk yazıcılık türüdür.

    • Masalımsı anlatım

    • Hikaye, rivayetler

    • kulaktan kulağa aktarılan olaylar

    • Eski yunan medeniyeti

    • Temsilcileri: Heredot, Strabon, Hekateos, İbnul Esir, Taberi, Vekainameler.

  2. Öğretici (Şeni) Tarih Yazıcılığı:
    • Geçmiş tecrübeler, toplum bilinci
    • Tarihi bağlılık
    • Kahramanlıklar
    • XIV. yy etkileri
    • Eski yunan medebiyati
    • Temsilcileri: Thukides (palepones savaşı), Polybios, Thomas Carly, Takitus Machivelli, Selimnameler, Süleymannameler, Siyer.
  3. Sosyal Tarih Yazıcılığı:
    • Sosyal ve kültürel boyuları.
    • Tarihi kanunlarla
  4. Kronik Tarih Yazıcılığı:
    • ​​​​​​​Olayları gün gün kayıt altına alma.
    • Sebep-sonuç ilişkisine yer verme.
    • Hititlerde
  5. Araştırıcı Tarih Yazıcılığı:
    • ​​​​​​​Modern tarih yazıcılığı
    • Olaylar analiz edilerek, yardımcı bilimlerden destek alınır.
    • Sebep-sonuç bağlantısı yapılır.
    • Kaynaklar dipnot olarak gösterilir.
    • İbn Haldun Kitab-ı İber, Muhammed Süleyman El Muhtasar
    • Voltair Türler üzerine denemeler.
    • Temsilcileri: Marc Block, Ranke, Lucifer Febre, Fernand Brides, Leibniz, Halil İnalcık, Rıfat Bali

 

Tarih Yazıcılığının Tarihsel Gelişimi

  • Heredot ile başladı
  • Thukidides
  • Hititlerde anallar
  • İslam tarihinde VII.yy hikateci
  • İbn Haldun olayları sosyolojik temele oturtmaya çalıştı.
  • XVII - XVIII.yy ilk defa ansiklopedik
  • XVIII.yy reform, rönesans ve aydınlanma çağı ile insan odaklı tarih
  • İlerlemeci tarih, din geri planda
  • Voltaire uygarlık genel tarihi
  • Bibliyografik eserler ortaya çıktı.
  • Pozitivist sosyal bilim August Cante
  • Eleştirel sosyal bilim Karl Marx
  • Yorumlayıcı Hermenutik Weber-Dilthey

 

Türklerde Tarih Yazıcılığı

  • V.yy Yenisey yazıtları
  • VII.yy Orhun Kitabeleri
  • Tonyukuk ilk Türk tarihçisi.
  • İlk siyasetname Orhun Kitabeleri
  • Karahanlı dönemi ilk yazılı edebiyat
  • Türk İslam tarihinin ilk siyasetnamesi Kutadgu Bilig
  • Nizamülmülk - Siyasetname (Büyük Selçuklu Devleti)(Melikşah)
  • Gazneliler Sebük Tigin Pendname (Gazneli Mahmut'un Babası)
  • Anadolu Selçuklu Devleti Eflaki, Kurmuddin Aksayı, İbn-i Bibi, Ravendi

 

Osmanlı'da Tarih Yazıcılığı:

  • Ahmedi İskendername
  • Yahşi Fakih Menakib name-i Ali Osman
  • Menakıb name: Önemli bir komutanın ya da tarikat liderinin iyi yönlerini anlatan eserler.
  • Gazavatname: Askeri akınları anlatır
  • Sefername: Fetih
  • Fütüvvetname
  • Fatih Dönemi'nde Şehname: Yarı resmi tarih yazıcılığı
  • İlk Şehnameci: Şehdi (Eseri günümüzde yok)
  • Fetullah Arif Efendi (İlk resmi şehnameci) Şehname-i Ali Osman
  • Seyyid Lokman (En ünlü şehnameci)
  • Vakanüsvistlik: Devletin resmi tarih yazıcılığı.