Ders İçeriği

3. Şiir

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı

Eğitmen: BiDersNotu


Nazım Biçimleri

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı şiirleri genellikle aynı biçimsel özellikleri taşırlar. Bunlar, en yaygın nazım türü olan ilahi türünün biçimsel özellikleridir. İlahiler hece ölçüsünün 7, 8, 11'li kalıplarıyla veya aruz ölçüsüyle oluşturulur*. Nazım birimi dörtlüktür, uyak şeması koşmada görülen axab, cccb, dddb, ...

şemasıdır ve yine koşmadaki gibi genellikle yarım uyak kullanılmıştır. Kullanılan dil halk edebiyatının aşık ve anonim kollarına göre ağır fakat divan edebiyatına göre anlaşılırdır.

 

Nazım Türleri

İlahi

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı'nın en yaygın ve sevilen nazım türüdür. Allah'ın övüldüğü, Allah'a yalvarıldığı, Allah'ın yüceliğinin, mümkün olan en büyük aşkın Allah aşkı olduğunun dile getirildiği şiirlerdir. Kendine has ezgilerle söylenirler. Bu türün en önemli temsilcisi Yunus Emre'dir.

Nefes

Alevi-Bektaşi şairlerinin yazdığı şiirlerdir. Hz. Muhammet'e ve özellikle Hz. Ali'ye övgüler içerirler. Bu türün en önemli temsilcisi Pir Sultan Abdal'dır.

Şathiye

Ciddi düşünce ve duyguların iğneleyici, mizahlı bir dille anlatıldığı; genellikle Alevi-Bektaşi şiir geleneğinde görülen şiirlerdir. Şathiyelerde Allah ile ciddiyetsiz ve şakacı bir edada konuşulur. Bu türün en önemli temsilcisi Kaygusuz Abdal'dır.

Nutuk

Tarikat büyüklerinin tarikata yeni alınan müritlere tarikat adabını ve kurallarını öğretmek için söylediği öğüt veren şiirlerdir.

Devriye

Yaratılan her şeyin Allah'tan geldiğini, yine Allah'a döneceğini konu alan şiirlerdir.