Platon'un Varlık Felsefesi

Platon herhangi bir varlığı kendisi yapan şeyin o varlığın ideasını yansıtması olduğunu düşünüyordu. Örneğin kırmızı bir elma, yeşil bir elma ve sarı bir elma farklı varlıklardır; fakat hepsi elmadır. Platon'a göre bunun sebebi hepsinin elma ideasını yansıtmasıdır. Bu görüşe idealizm denir.

İdealar aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Soyut, mutlak ve statik (değişmez) şeylerdir; yani herhangi bir varlığın ideası her varlık için aynıdır- göreceli değildir.
• A priori (deneyimden önce, deneyimden bağımsız) akıl yürütme ile haklarında bilgi edinilir.
• Ampirik (duyusal) dünyanın dışındadırlar- duyusal dünyaya ait olanlar ideaların birer yansıması olan fenomenlerdir.
  • Yani idealara dair bilgi elde etmek için içinde yaşadığımız dünyaya değil, ideaların yer aldığı soyut dünyaya dönmek gerekir.

Mağara Alegorisi Platon'un ontolojisini (varlık felsefesini) yansıtır: mağara fenomenler dünyasını, yeryüzü idealar dünyasını, mağaradan çıkış ideaların bilgisine ulaşmayı sembolize eder.

Platon'un Bilgi Felsefesi

Platon'a göre idealara dair bilgiler- bunlara episteme denir- bireyde doğuştan mevcuttur. Episteme edinilmesi bir bilgi oluşumu değil, halihazırda mevcut olan bilginin hatırlanmasıdır.

Önceden de değinildiği üzere episteme elde edinimi soyut idealar dünyası a priori akıl yürütme ile gerçekleşir. Somut fenomenler dünyası hakkında elde edilen bilgiler Platon'a göre gerçek bilgi değildir, bu tür bilgilere sanı der.

Not: Platon'a göre bilgi idealar hakkındadır. İdealar mutlak ve statik olduklarından bilgi de mutlak ve statiktir. Yani bilgi objektif ve değişmezdir. Bir şeyin bilgisi kişi, zaman veya mekana göre değişmez.

Platon'un Değer Felsefesi

Platon'a göre ahlak ve adalet ile ilgili değer yargıları bu değerlerin ideaları hakkına bilgi elde edilerek doğru bir şekilde verilebilir.

Platon'un siyaset felsefesinde devletin nasıl yönetilmesi ile alakalı değer yargılarının verilmesi için bu konularla alakalı idealar hakkına bilgi gerekir. Bu idealar hakkına bilgi edinimi sadece filozoflar tarafından elde edilebileceği için Platon'a göre devletler "filozof-kral" denen, hem yönetici hem filozof vasfı olan kişiler tarafından yönetilmelidir.

Platon'a göre sanat, yönetimin dışında tutulmalıdır çünkü sanat eserleri ideaları değil; ideaların bozuk yansımaları olan fenomenleri merkeze alır ve dolayısıyla bireyleri ideaların bilgisine ulaşmaktan alıkoyar.

Not: Platon'un epistemolojisi, ontolojisi üzerine; değer felsefesi (aksiyolojisi) ise epistemolojisi üzerine inşa edilmiştir. Bundan dolayı Platon ilk sistematik filozoftur.