Ders İçeriği

1. MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefesi

Aristoteles

Eğitmen: BiDersNotu


Aristoteles'in Varlık Felsefesi

Aristoteles'in ontolojik görüşü Platon'un idealar teorisinin bire bir zıttıdır. Platon gerçek varlığın fenomenler bağımsız olan idealar olduğunu düşünüyordu. Aristoteles'e göre ise gerçek varlık, deneyimlediğimiz somut dünyadaki varlıkların tözlerinde bulunur.

Aristoteles'in metafiziğinde varlıklar madde ve form halinde bulunurlar. Maddeforma (biçime) büründüğünde varlığı oluşturur. Yine, bu maddeler ve formlar Platon'daki gibi soyutta değil, deneyimlediğimiz somut dünyada yer alır.

Aristoteles'e göre herhangi bir varlığın var olmasının dört sebebi vardır:

  • Maddi Neden: Söz konusu varlığın maddesi; örneğin hammaddesi.
  • Formal Neden: Söz konusu varlığın formu; örneğin şekli veya ebatları.
  • Fail Neden: Söz konusu varlığın maddesinin form kazanmasını sağlayan şey; örneğin yaratıcısı veya üreticisi.
  • Ereksel Neden: Söz konusu varlığın telosu (amacı); örneğin ne amaçla tasarlandığı.

Örneğin bir iskemle için:

  • Maddi neden tahta,
  • Formal neden tasarımı,
  • Fail neden marangoz,
  • Ereksel neden oturak sağlamadır.

 

Aristoteles'in Bilgi Felsefesi

Aristoteles'in epistemolojisi Platon'unkine terstir: Platon'a göre bilgi soyut, a priori akıl yürütme ile elde ediliyordu; Aristoteles'e göre ise bilgi deneyimlediğimiz somut dünyadaki varlıklardan ampirik (duyularla alakalı) ve rasyonel (akılla alakalı) yollarla elde edilir.

Aristoteles'e göre:

  • Duyularımız forma bürünmüş maddenin kendisi ve bu maddenin nedenleri hakkında bilgi edinir.
  • Aklımız ile maddelere ve nedenlere dair tümel ve tikel bilgiler arasında köprü kurar.

 

Aristoteles'in Erdem Felsefesi

Aristoteles'e göre ahlaki olan davranışlar erdemli davranışlardır. Erdemli yaşayan kişisel eudaimonia denen aşkın bir hale erişirler.

Aristoteles erdemlerin iki aşırı uç arasındaki bir denge noktasında yer aldığını söyler. Buna altın orta öğretisi denir. Örneğin cesaret korkaklık ve umursamazlık arasındaki denge noktasıdır.