Suda Çözünen Vitaminler

Suda çözündüğü için vücutta saklanmaz, vücut sıvılarıyla atılır (fazlası). Her gün düzenli alınmak zorundadırlar. B komplex ve C vitaminleri bu gruptadır. B komplex vitaminlerinin B1'den B12'ye kadar çeşitleri vardır. Bunlardan en çok vücutta kullanılanlar B1, B2, B6 ve B12'dir. B vitaminleri genel olarak sinirsel uyarı iletiminde (impuls) görev yapar. Eksikliklerinde sinir ve metabolizma hastalıkları oluşur.

B1 Vitamini:

Metabolik olaylarda kullanılır. Eksikliğinde pellegra, beri beri, yorgunluk hissi, sinir sistemi bozulması ve dolayısıyla sistem ve organlarda metabolik aksamalar ve diş eti kaması gibi hastalıklar ortaya çıkar. Et, karaciğer, maya, buğday, çavdar, mısır gibi tahıllar, baklagiller, fındık, ceviz gibi tohumlar, sebzelerde ve yumurtada bol miktarda bulunur.

B2 Vitamini:

Eksikliğinde sinir sistemi ve buna bağlı olarak metabolik reaksiyonlar, yorgunluk hissi oluşur. Tırnaklarda deformasyon meydana gelir. Karaciğer, maya, buğday, soya fasülyesi, çavdar, yumurta ve sebzelerde bolca bulunur.

B12 Vitamini:

Alyuvarda hemoglobin ve nükleik asitlerin oluşumunda önemli görevi vardır. Eksikliklerinde anemi (kansızlık) ve merkezi sinir sisteminde dejenerasyona ve bozulmalara sebep olur. Karaciğer, et, pirinç, buğday ve sebzelerde bol bulunduğu gibi kalın bağırsak bakterileri tarafından üretilir.

C Vitamini:

Bağ dokusunu ve kılcal kan damarlarının çeperlerinin yapımı için önemlidir. Bağışıklık maddelerinin yapımında kullanılır. Yetersiz alınırsa skorbit (diş eti kanaması), enfeksiyonlara duyarlılık, bağışıklığın çökmesi, iştahsızlık ve halsizlik oluşur. Hava ile temas ettiğinde ya da sıcaklığın etkisinde çabuk bozulan bir vitamindir. Kırmızı, sarı, turuncu, yeşil renkli gıdalarda bulunur (portakal, limon, patates, ıspanak, nar, domates). Karaciğer, süt ve süt ürünlerinde, yumurtada bolca bulunur. C vitamini fazla alındığında karın ağrısı ve bulantıya, ciltte ve idrarda sararmaya neden olur.

Yağda Çözünen Vitaminler

A, D, E, K vitaminleridir. Fazla alındığında karaciğerde ve yağ dokuda depolanır. Vitaminlerin fazlalığı zehir etkisi yaratırken eksikliği metabolik hastalıklara neden olur. Eksiklikleri geç fark edilir. Yağ miktarı, az beslenilirse yağda eriyen vitaminlerin ince bağırsaktan emilimi azalır.

A Vitamini:

Göz uyumu, görme yeteneğinin artmasında görevlidir. Mukoza direncini yükseltir. Deride kalınlaşma, göz altı lekeleri, renk koyuluğu ve deride pul pul dökülmelere neden olur. Diş gelişiminde gerilik, sinidirim sisteminde bozukluk, osteoporoz (kemik erimesi), yaraların zor iyileşmesi görülür. Gece körlüğü ortaya çıkar, bulaşıcı hastalıklara karşı duyarlılık artar. Et, süt, yumurta, tereyağ, balık yağı, karaciğer ve havuç gibi karoten içeren sebzelerde bulunur.

D Vitamini:

Besinlerle "provitamin D" halinde alınır ve güneşin ultraviyole ışınları etkisiyle burada "akitf D" vitaminine dönüştürülür. Yağ dokuda ve karaciğerde depolanır. İhtiyaç halinde kullanılır. Kemik ve diş minesi yapımında kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilip katılımında görev alır. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm (kemik gelişim bozuklupu), yetişkinlerde ise osteoporoz (kemik erimesi) ve kemik eğriliği görülür. Balık yapı, karaciğer, süt ve süt ürünleri, yumurta ile "provitamin D" şeklinde alınır. Deri altında güneşin etkisiyle D vitamini fazlalığında kanda kalsiyum miktarı yükselir. Böbrek taşları oluşur.

E Vitamini:

Metabolik olayların için önemlidir. Diğer vitaminler için koruyucudur. Hücre bölünmesinde (büyüme-gelişme-üreme) görevli enzim yapısına katılır. Bu nedenle eksikliğinde büyüme-gelişme bozukluğu, kaslarda gevşeme ve yorulma, kısırlık ve gebeliğin devamında olumsuzluk görülür. Kanser ve kalp krizi riski artar. Fazlalığında ise mide bulantısı, kusma, karın ağrısı oluşur. E vitamini; et, süt, yumurta, karaciğer, buğday, soya fasülyesi, mısır, salata ve lahana gibi sebzelerde, balık yağıda, fındık, fıstık, ceviz ve bitkisel yağlarda bulunur.

K Vitamini:

Kanın pıhtılaşması için gereklidir. Kalsiyum minerali ile birlikte kan pıhtılaşmasını sağlayarak kan kaybını önler. Pıhtılaşma olmaz ise kan kaybından ölüm riski oluşur. Yeşil yapraklar (ıspanak, lahana, pazı), soya fasülyesi, karaciğer, et, süt, yumurta, karnabahar, yulaf, mısır, buğday gibi tahıllarda, domateste bolca bulunur. Ancak kalınbağırsaktaki yararlı bakteriler tarafından "B vitamini" ile beraber sentezlenir. Antibiyotik kullanımında zararlı bakterilerle beraber bu yararlı bakteriler de yok olur.